كمودور - آميگا - اسپكتروم

رواج اصلی کامپیوتر در ایران ، تقریبا در دهه 70 شمسی اتفاق می افتد ، قبل از آن ، استفاده از کامپیوتر ، بیشتر در ادارات دولتی ، برخی از کارخانه ها و همچنین آموزشگاههای کامپیوتر ، وجود داشته است ، ولی بدلیل گران بودن و نبود سواد عمومی در رابطه با کامپیوتر و از همه مهمتر ، نبود برنامه های کامپیوتر بزبان فارسی ، کامپیوترها جایگاه مناسبی در جامعه ما نداشتند .

دوستان و هم سن و سالهای عزیز من (دهه پنجاهی ها) یادشان میآید که در آن زمان رویای اکثر ما ، بدست آوردن یکدستگاه آتاری 2600 و یکی دو کارتریج بازی آن بود که بچه ها را در آن روزگار غرق هیجان و شادی میکرد ...

آن زمان خرید یکدستگاه آتاری (حدود 6000 تومان) نیز برای همه مقدور نبود و فروشگاه هایی آتاری و بازیهای آن را کرایه میداد (یک شبانه روز ، صد تومان ! و هر کارتریج بازی اضافه ، یک شبانه روز ، بیست تومان !)

باری وضعیت به همین منوال میگذشت که یکباره کامپیوتری بنام ، کمودور 64 ، وارد بازار گردید ، البته قبل از آن کامپیوتر دیگری بنام اسپکتروم وارد بازار ایران شده بود ، که خیلی همه گیر و محبوب نبود (هرچند از خیلی از جهات قویتر از کمودور 64 بود ، بخصوص از نظر قدرت پردازنده که دارای پردازند 3.5 مگاهرتزی بود ، در مقابل پردازنده یک مگاهرتزی کمودور) ، دلایل محبوب نشدن این کامپیوتر ، بیشتر بخاطر نبود منابع اطلاعاتی در مورد این کامپیوتر (بزبان فارسی)و همچنین کمبود شدید برنامه های آن در بازار بود که عملا این کامپیوتر را تبدیل به دستگاهی (فقط) برای برنامه نویسی بیسیک کرده بود .

باری با ورود کمودرو 64 به بازار و متعاقب آن ، سرازیری سیل مانند برنامه ها و بازیهای آن به بازار ، اکثر بچه های علاقمند به کامپیوتر در آن زمان ، درصدد تهیه یکدستگاه از آن برآمده و بدلیل قیمت مناسب آن ، که در آن زمان تقریباً 18000 تومان بود (البته با دستگاه نوارخوان مخصوص به خود) ، آن را تهیه نموده و وارد دنیای جدید و جذاب کامپیوتر شدند .

البته خیلی از خریداران این کامپیوترها به آن به چشم یک (آتاری پیشرفته !) نگاه میکردند و فقط برای بازی از آن استفاده می نمودند . که بازیهای بسیار زیبا و خاطره انگیزی مانند : آخرین نینجا 1-2-3 ، تاسکر ، وندتا و ...

از آن جمله اند ، که در زمان خود انقلابی در ویدئو گیم ها بحساب می آمدند .

اما ...

این کامپیوتری بود که دستورات سیستم عامل آن در محیط بیسیک اجرا میشد ، و بدلیل محبوب بودن زبان برنامه نویسی بیسیک در آن زمان ، خیلی زود مشتاقان برنامه نویسی هم به آن جذب شده و بسیاری از برنامه نویسان حرفه ای حال حاضر ، شاید ابتدای کار خود را از همین بیسیک کمودور 64 آغاز نموده باشند .

نام کمودور 64 ، بخاطر داشتن 64 کیلوبایت رم ، به این کامپیوتر داده شده بود ، که نسبت به مدل قبلی یعنی کمودور 16 ، پیشرفتی قابل ملاحظه بشمار می آمد ، حافظه رم این کامپیوتر قابل ارتقا به 128 کیلوبایت بود (با اضافه کردن یک برد 64 کیلوبایتی به کامپیوتر) ، که البته پردازنده این کامپیوتر (6510) ، قابلیت آدرس دهی به فقط 64 کیلوبایت حافظه را داشت و آن 64 کیلوبایت اضافه بعنوان shadow ram ، یا حافظه سایه ای مشهور بود

(برای دیدن اطلاعات کامل برروی عکس زیر کلیک کنید)

پس از آن کامپیوتر دیگری بنام کمودور 128 ساخته شد که از لحاظ ظاهری تقریبا مشابه pcهای آن زمان ساخته شده بود (یعنی بجای نوارگردان از دیسک درایو استفاده مینمود و همچنین کیس و کی برد آن مجزا بودند)

commodore 128d on display at the musée bolo, epfl, lausanne

کشورهای دیگه رو نمیدونم ولی این کامپیوتر تو ایران خیلی مورد استفاده عموم قرار نگرفت ، شاید بدلیل این بود که اندکی بعد از ورود کمودور 64 به بازار ایران ، سروکله کامپیوتر بسیار قدرتمند و شگفت انگیز آمیگا تو بازار پیدا شد که دیگه جایی برای این کامپیوتر باقی نمیگذاشت .

باری ، بچه های علاقمند به کامپیوتر هنوز مشغول لود کردن بازیها و برنامه های کمودور 64 ، از روی نوار کاست بودند (لود شدن هر مرحله از بازی تقریبا 5-6 دقیقه طول میکشید ، اگر هد دستگاه نوارخوان شما تنظیم میبود !) ، که یکدفعه خبردار شدند کامپیوتری بنام آمیگا 500 وارد بازار شده ، که نه تنها دیگه از دردسرهای برنامه روی نوارکاست راحت میشدند ، بلکه از نظر سخت افزاری نیز یک غول بتمام معنی ، با 512 کیلوبایت حافظه اصلی ، و 512 کیلوبایت حافظه جانبی (البته تا 8 مگ هم ساپورت میشد ، اما خیلی گرون در میومد و برای اون روزها هم ضرورتی نداشت) ، و همچنین یک عدد فلاپی درایو داخلی با ظرفیت 880 کیلوبایت ، و تراشه ای بسیار قدرتمند (موتورولا 68000) با سرعت 7.1 مگاهرتز ، و تراشه صوتی 16 کانال بی نظیر و تراشه گرافیکی 4096 رنگ عالی و ....

an amiga 500 computer system, with 1084s rgb monitor

and second a1010 floppy disk drive

اولین آمیگای تولیدی شرکت کمودور ، آمیگا 1000 بود ، ولی شرکت کمودور با تولید آمیگا 500 ، با قیمتی بسیار مناسب نسبت به pc های آن زمان ، توانست رقابتی سخت را در بازار کامپیوتر ایجاد کند و فروشی چشمگیر داشته باشد .

مدل های مختلفی از آمیگا تولید شدند که آن را در بخشهای ضمیمه معرفی خواهم کرد ، ولی در این پست ، بیشتر خاطرات قدیمی و مدلهایی از آمیگا که در بازار آن روز رواج داشت را معرفی میکنم .

بعد از آمیگا 500 ، آمیگا 500 پلاس ، وارد بازار کامپیوترهای خانگی آن زمان شد ، با نسخه جدیدتری از سیستم عامل گرافیکی آمیگا (ورک بنچ 2) و همچنین تفاوتهای سخت افزاری ، ولی دو سه ماهی از ورود آمیگا 500 پلاس نگذشته بود ، که آمیگا 600 جای آن را در بازار گرفت (از لحاظ سخت افزاری مانند آن بود ولی از نظر اندازه خیلی کوچکتر)

commodore amiga 600

این آمیگای کوچک و جمع و جور ، تمامی امکانات آمیگا 500 را در خود جای داده بود بعلاوه اینکه رابطی برای اضافه کردن هارد دیسک روی برد اصلی آن وجود داشت ، که این برای کاربران آمیگا یک انقلاب محسوب میشد (برای اضافه کردن هارددیسک به آمیگا 500 ، نیاز به دستگاهی بنام راک هارد بود که هم آمیگا 500 را از لحاظ اندازه بزرگتر میکرد ، هم خیلی گرانقیمت بود ، تقریبا به اندازه قیمت خود آمیگا 500 ، که البته قیمت راک هارد بدون هارد و رم اضافه بود) ، بسیاری از کاربران آمیگا 500 ، سریعا دستگاههای خود را فروخته و دستگاه جدید را خریداری نمودند و تجربه استفاده از هارددیسک ، در کامپیوتر آمیگا بخود اختصاص دادند ، این آمیگای جدید پس از چندی محبوبیت خود را از دست داد ، بعلت اینکه خیلی از بازیها و برنامه های آمیگا 500 ، بدلیل سازگار بودن با نسخه قدیمی سیستم عامل به روی این مدل سیستم عامل جدید اجرا نمیشدند ، البته برنامه ای ساخته شد که ورک بنچ 2 را به ورک بنچ 1.3 ، تغییر میداد و این مفید بود ، ولی فروشندگان این دستگاهها تبلیغات منفی بر علیه این دستگاه مینمودند ، که این مطلب بنظر من اشتباه بود ، خود من هنوز آمیگا 600 خود را نگه داشته ام و بنظرم خیلی بهتر از آمیگا 500 بود بخصوص بدلیل داشتن هارددیسک داخلی ، البته از یک نظر میشه گفت آمیگا 500 سرآمد همه مدلهای آمیگا بود و آن ، وجود وسیله جانبی شگفت انگیز ( کارتریج اکشن ) بود که برای آمیگا 500 و برادر بزرگتر آن یعنی آمیگا 2000 ساخته شد .

این وسیله (کارتریج اکشن) ، سخت افزاری بود که در کنار سمت چپ آمیگا 500 نصب میشد و مستقیماً با cpu کامپیوتر ارتباط داشت ، کار اصلی آن این بود که بوسیله دکمه ای بنام (دکمه فریز) که روی آن قرار گرفته بود ، کاربر میتوانست در هر برنامه ای و هر لحظه ای که بخواهد ، تمام برنامه های در حال اجرای کامپیوتر را در زمان فشردن این دکمه به حالتی موسوم به فریز یا انجماد میبرد ، و صفحه ای جانبی باز میکرد که کاربر بطرز حیرت انگیزی به تمامی منابع زبان ماشین برنامه های در حال اجرا دسترسی داشت ، البته برای کاربران معمولی در کشور ما بیشتر برای نسوز کردن بازیها و ذخیره کردن بازیها در مراحل بالاتر استفاده میشد .

بسیار حیف شد که این وسیله قدرتمند و بسیار بدرد بخور در مدلهای آمیگا 600 ساخته نشد ! و کاربران این مدل که از خیلی از جهات از آمیگا 500 بهتر بود ، از این وسیله عالی محروم شدند .

باری ، در همین اثنا ، و خیلی غیر منتظره ، شرکت کمودور آخرین کامپیوتر خانگی خود یعنی آمیگا 1200 را به دنیا معرفی کرد .....!

amiga 1200 with mouse and two additional floppy disk drives

در زمانی که کامپیوترهای پی سی 386sx جای خود را به 386dx میدادند و پی سی ها هنوز در گرافیک 256 رنگ خود دست و پا میزدند ، و هنوز دوست داران آمیگا پز میدادند به گرافیک 4096 رنگ آمیگای خود و همچنین به امکانات صوتی آمیگای خود ، در مقابل امکانات صوتی کامپیوترهای پی سی ، که در حد یک بوق ساده بود ، .... شرکت کمودور آمیگا 1200 را با پردازنده موتورولا 68020 با سرعت 14.2 مگاهرتز و همچنین تراشه گرافیکی اعجاب انگیز aga ، باتولید 16 میلیون رنگ ! که واقعا در آن زمان اعجاب انگیز بود دنیا را بخود مجذوب نمود .

پس از آن نیز amiga cd32 را روانه بازار کرد که دستگاهی برای بازی بود و بعد از آن بیکباره و در میان تعجب همگان ورشکستگی خود را اعلام نمود !!!

و هنوز هم همه ما دوستداران آمیگا را در بهت فرو برده که چرا با سوء مدیریت خود ، کامپیوتری را که حداقل ده سال از تکنولوژی زمان خود جلوتر بود (که این ادعایی واهی نیست ، با نگاهی به amiga os4 که تقریبا همزمان با پیدایش ویندوز 3.1 بود میتوان به این مطلب پی برد) ، اینطور به ورشکستگی کشاندند .....

این بود مقدمه ای بر کامپیوترهای خانگی ، که تصمیم داریم یادشان را زنده نگاه داشته و وبلاگی مفید برای استفاده علاقمندان تهیه کنیم ....